A

• absorption - απορρόφηση - κάθε αλληλοεπίδραση με πλήρη μετάδωση της ενέργειας των σωματιδίων στο απορροφόν μέσον
• accident (nuclear) - ατύχημα (πυρηνικό) - ατύχημα σε μονάδα της πυρηνικής βιομηχανίας με ραδιολογικές επιπτώσεις
• accident (radiological) - ατύχημα (ραδιολογικό) - ατύχημα που σχετίζεται με ραδιολογικές επιπτώσεις
• accumulation - συσσώρευση
• activation - ενεργοποίηση - η μετατροπή σταθερών πυρήνων σε ραδιενεργούς ως αποτέλεσμα πυρηνικών αντιδράσεων
• activity - ενεργότητα - ο ρυθμός ραδιενεργών διασπάσεων. Μονάδα SI: Bq (Bequerel). 1 Bq = 1 s ^-1
• acute irradiation / dose - έντονη ακτινοβόληση / δόση ακτινοβόλησης με υψηλό ρυθμό δόσεως (αξιόλογη δόση που λαμβάνεται σε μικρό χρονικό διάστημα)
• ALARA (As Low As Reasonably Achievable) - βασική αρχή της Ακτινοπροστασίας.
• alpha-particles - άλφα-σωματίδια - στοιχειώδη σωματίδια με θετικό φορτίο, αποτελούμενα από 2 νετρόνια και 2 πρωτόνια. Προκαλούν άμεσο ϊοντισμό.
• annihilation - εξαϋλωση - η μετατροπή σωματιδίων με μή μηδενική μάζα ηρεμίας σε γ-κβάντα
• annual dose - ετήσια δόση
• artificial radioactivity - τεχνητή ραδιενέργεια - η ραδιενέργεια των ισοτόπων τεχνητής προέλευσης
• artificial radionuclides - τεχνητά ραδιονουκλίδια - τα ραδιονουκλίδια / ισότοπα τεχνητής προέλευσης
• attenuation - εξασθένιση - η μείωση του αριθμού των σωματιδίων ή/και της ενέργειάς των ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής των με την ύλη
• average dose - μέση δόση (πληθυσμού, εργαζομένων)

B

• background - υπόβαθρο - σήμα /φάσμα / πεδίο... , το οποίο υπάρχει παράλληλα και ανεξάρτητα από το ανιχνευόμενο σήμα /...
• back-scattering - οπισθοσκέδαση - η σκέδαση σε γωνίες > π/2.
• bad geometry (of measurement) - κακή γεωμετρία (μέτρησης) - γεωμετρία μέτρησης με χαμηλή απόδοση, υψηλό υπόβαθρο κ.α.
• basic radiation protection standards - βασικά πρότυπα ραδιολογικής προστασίας - τα πρότυπα που αναφέρονται σε δόσεις.
• benefit (from certain irradiation)- όφελος (από δεδομένη ακτινοβόληση) - η (κατά προτίμηση ποσοτική) αξιολόγηση των θετικών επιπτώσεων μιας έκθεσης σε ϊοντίζουσες ακτινοβολίες (π.χ. μιας ακτινογραφίας)
• beta-particles - βήτα-σωματίδια - ηλεκτρόνια - στοιχειώδη σωματίδια με αρνητικό φορτίο. Προκαλούν άμεσο ϊοντισμό.
• boiling water reactor - αντιδραστήρας ζέοντος ύδατος.
• Bq (Bequerel). Μονάδα μέτρησης της ενεργότητας. 1 Bq = 1 s ^-1
• breeder reactor - αναπαραγωγικός αντιδραστήρας.

C

• calibration - βαθμονόμηση
• calorimetric detectors / methods - ανιχνευτές / μέθοδοι θερμομέτρησης
• cancerogen - καρκινογόνο (-ς ουσία)
• cancerogenic (carcinogenic) effect - επακόλουθο καρκινογένεσης
• chain reaction - αλυσιδωτή αντίδραση (σχάσης).
• co-carcinogen - συνεργιστικό καρκινογόνο
• collective dose - συλλογική δόση - το άθροισμα των δόσεων δεδομένου αριθμού ατόμων. Μονάδα μέτρησης SI: man Sv
• committed dose - δεσμευμένη δόση - η συνολική δόση που (θα) επιφέρει η πρόσληψη ραδιενεργών ισοτόπων.
• Compton effect - φαινόμενο Compton - η σκέδαση γ-κβάντων με μερική απώλεια ενέργειας.
• cosmic rays / radiation - κοσμική ακτινοβολία - κάθε ακτινοβολία προερχόμενη από ή οφειλόμενη σε πηγές του Διαστήματος
• countermeasures - μέτρα ακτινοπροστασίας (σε περίπτωση ραδιολογικών ατυχημάτων)
• critical group - κρίσιμη ομάδα - η ομάδα του πληθυσμού που δέχεται την υψηλότερη δόση λόγω περιοχής, ενασχόλησης, συνηθειών κλπ.
• critical group dose - η δόση (της) κρίσιμης ομάδας - εκτίμηση της μέγιστης δόσης από δεδομένο ραδιολογικό συμβάν.
• critical organ - κρίσιμο όργανο - το όργανο που δέχεται την μεγαλύτερη δόση από δεδομένο ραδιολογικό συμβάν (οδό κλπ.)
• critical pathway - κρίσιμη οδός (διακίνησης κάποιου ισοτόπου)
• cumulative dose - συσσωρευτική δόση

D

• daughter product(s) = decay product(s)
• decay constant - σταθερά διάσπασης λ. Η πιθανότητα ενός πυρήνα να διασπαστεί κατά την περίοδο Δt ισούται με λ Δt.
• decay product(s) - προϊόν(τα) διάσπασης - τα (ραδιο)νουκλίδια που παράγονται από την διάσπαση ενός ραδιονουκλιδίου.
• deposition - see radioactive deposition.
• derived levels - παράγωγα όρια - όρια που αφορούν μεγέθη άλλα από τη δόση και προκύπτουν από τα όρια δόσεων
• detriment (of health) - βλάβη (υγείας)
• directly ionising particles - άμεσα ϊοντίζοντα σωματίδια
• dose - δόση - η ενέργεια που μεταφέρεται από την ακτινοβολία σε μονάδα μάζας. Μονάδα SI: Gy (Gray). 1 Gy = 1 J kg^-1
• dose rate - ρυθμός δόσης
• dose (effective) - ενεργός δόση - η δόση μετά από αναγωγή σε ισοδύναμη δόση γ-ακτινοβολίας. Μονάδα SI: Sv (Sievert). 1 Sv = 1 J kg^-1
• dose (effective equivalent, "effectance") - ενεργό ισοδύναμο δόσης - Η ενεργός δόση μετά από αναγωγή σε ισοδύναμη ολόσωμη δόση από γ-ακτινοβολία. Μονάδα SI: Sv (Sievert). 1 Sv = 1 J kg^-1
• dosimetry - δοσιμετρία - ο κλάδος της ακτινοπροστασίας σχετικός με τον ορισμό και προσδιορισμό των δόσεων.
• dry deposition - εναπόθεση υλικών από την ατμόσφαιρα στο έδαφος απουσία βροχοπτώσεων.

E

• early responce - πρώτη απόκριση (με διάφορες έννοιες).
• efficiency - απόδοση - η (συνάρτηση) απόκριση(ς) μιας ανιχνευτικής διάταξης στο ανιχνευόμενο μέγεθος.
• electrons - ηλεκτρόνια - στοιχειώδη σωματίδια με αρνητικό φορτίο. Προκαλούν άμεσο ϊοντισμό.
• emanation - έκλυση - η εκροή αερίου από στερεό ή υγρό υλικό (χρησιμοποιείται για το ραδόνιο).
• emergency (situation) - (κατάσταση) εκτακτη(ς) ανάγκη(ς).
• emergency plan - σχέδιο εκτακτης ανάγκης
• emission - εκπομπή
• emitter - εκπομπός - χαρακτηρισμός πηγής ακτινοβολιών
• energy (gamma-, spectrum) - ενέργεια γ-κβάντων, φάσμα ενεργειών
• error (statistic, stochastic, systematic) - σφάλμα (στατιστικό, στοχαστικό, συστηματικό (κάποιων αποτελεσμάτων)
• eV (electron-Volt) - μονάδα μέτρησης της ενέργειας στην πυρηνική φυσική. Παράγωγα: keV (1000 eV), MeV (1000 keV) κ.α.
• evacuation (of population) - εκκένωση (πληθυσμού) - μέτρο για την μείωση των άμεσων επιπτώσεων (ενός πυρηνικού ατυχήματος)

F

• facility (nuclear) - εγκατάσταση (πυρηνική)
• failure - αστοχία
• fallout (radioactive) - εναπόθεση (ραδιενεργός) - η μεταφορά ραδιενεργών ρύπων στο έδαφος. Μονάδα SI: Bq m^-2
• fantom - είδωλο - παθητική διάταξη που προσομοιώνει (συνήθως) κάποιο όργανο ή και ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα. Χρησιμοποιείται για τον πειραματικό προσδιορισμό της κατανομής της δόσης υπό διάφορες συνθήκες ακτινοβόλησης.
• fast neutrons - ταχέα νετρόνια
• fatality - θανατηφόρος επίπτωση
• fission (products) - σχάση, (προϊόντα πυρηνικής σχάσεως)
• food / trophic chain - τροφική αλυσίδα - η οδός διακίνησης (κάποιου ισοτόπου). Π.χ. ζωοτροφές - ζώα - άνθρωπος.

G

• gamma rays / particles - γάμμα ακτινοβολία / σωματίδια με μηδενικό φορτίο. Προκαλούν έμμεσο ϊοντισμό.
• gamma spectrometry - γάμμα φασματομετρία - μέθοδος προσδιορισμού του φάσματος της γ-ακτινοβολίας
• gamma spectrum - φάσμα γάμμα-ακτινοβολίας - η κατανομή ενέργειας των γ-σωματιδίων
• Ge(Li) detector - ανιχνευτής γερμανίου - λιθίου - είδος ανιχνευτή ημιαγωγού για γ-ακτινοβολία
• Geiger-Muller detector - ανιχνευτής Geiger-Muller - είδος ανιχνευτή αερίου
• general public - ο γενικός πληθυσμός (οι μη επαγγελματικά εκτιθέμενοι σε ϊοντίζουσες ακτινοβολίες)
• geometry of irradiation / measurement - γεωμετρία ακτινοβόλησης / μέτρησης - η (σχετική) διάταξη της πηγής ακτινοβολιών σε σχέση με το απορροφόν μέσον.
• Gy (Gray). Μονάδα μέτρησης της δόσης. 1 Gy = 1 J kg^-1

H

• hazard - επικινδυνότητα (με την στατιστική έννοια)
• half-life (period) - περίοδος υποδιπλασιασμού - ο χρόνος υποδιπλασιασμού της ενεργότητας ενός ραδιενεργού ισοτόπου
• heavy water moderated reactor - αντιδραστήρας βαρέος ύδατος.
• hormesis (of ionizing radiations) - οι (υποτιθέμενες) θετικές παρενέργειες των χαμηλών δόσεων ϊοντιζουσών ακτινοβολιών
• hot chamber - θερμός θάλαμος - θάλαμος για διάφορες εργασίες με υλικά υψηλής ενεργότητας.
• hot particles - θερμά σωματίδια - σωματίδια με υψηλή ειδική ενεργότητα

I

• IAEA - ΔΟΑΕ - ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας
• impact (radiological) - επίπτωση (ραδιολογική)
• indirectly ionising particles - έμμεσα ϊοντίζοντα σωματίδια
• INES - International Nuclear Events Scale - το σύστημα ενημέρωσης του ΔΟΑΕ για συμβάντα πυρηνικής ασφάλειας
• inhallation pathway / dose - οδός / δόση (λόγω) εισπνοής
• ingestion pathway / dose - τροφική οδός / δόση μέσω της τροφικής οδού
• ionisation - ϊοντισμός - η διατάραξη της ισορροπίας φορίου των ατόμων με αποτέλεσμα την (παροδική) θετική ή αρνητική των φόρτιση.
• ionisation chamber - θάλαμος ϊοντισμού - ανιχνευτής αερίου που βασίζεται στην καταμέτρηση του πρωτογενούς ϊοντισμού των ατόμων στο εσωτερικό του.
• ionising radiations - ϊοντίζουσες ακτινοβολίες - ακτινοβολίες που προκαλούν τον ϊοντισμό των ατόμων, με τα οποία αλληλεπιδρούν.
• irradiation - ακτινοβόληση

J

• Justification principle - Αρχή της τεκμηρίωσης - βασική αρχή της Ακτινοπροστασίας.

K

• kerma - παλαιό μέγεθος μέτρησης της εναπόθεσης ενέργειας από ϊοντίζουσες ακτινοβολίες

L

• late impact / effects - μακροχρόνιες επιπτώσεις
• latent period - περίοδος επώασης
• light water reactor - αντιδραστήρας ελαφρού ύδατος.
• limits (primary, derived) - όρια ( βασικά /δόσης/ , παράγωγα /συγκεντρώσεων ενεργότητας/ )
• local dose - τοπική δόση (σε περιοχή της τάξης του μm από σημειακή πηγή)
• Lucas cell - θάλαμος σπινθηρισμών με ZnS για την ανίχνευση α-σωματιδίων

M

• malignance - κακοήθεια
• microdosimetry - η δοσιμετρία σε περιοχές της τάξης των μm
• moderator - απορροφητής, υλικό / διάταξη για την μείωση της ροής σωματιδίων.
• mutation - μετάλλαξη

N

• natural circulation reactor - αντιδραστήρας φυσικής κυκλοφορίας.
• natural radioactivity - φυσική ραδιενέργεια - η ραδιενέργεια των ισοτόπων φυσικής προέλευσης
• natural radionuclides - φυσικά ραδιονουκλίδια - τα ραδιονουκλίδια / ισότοπα φυσικής προέλευσης
• neutron activation - νετρονική ενεργοποίηση - μέθοδος προσδιορισμού χημικών στοιχείων μέσω της ενεργοποίησής των με νετρόνια και της επακόλουθης φασματομετρικής ανάλυσης της εκπεμπομένης γ-ακτινοβολίας.
• neutrons - νετρόνια - στοιχειώδη σωματίδια με μηδενικό φορτίο. Προκαλούν έμμεσο ϊοντισμό.
• nuclide (radionuclide) - νουκλίδιο (ραδιονουκλίδιο)

O

• occupancy factor - παράγων έκθεσης / παραμονής / διαμονής σε (υπό) δεδομένες συνθήκες
• occupational exposure / dose - επαγγελματική έκθεση / δόση

P

• pair production - αλληλεπίδραση γ-κβάντων με την ύλη, κατά την οποία δημιουργείται ζεύγος ηλεκτρονίου & ποζιτρονίου.
• passive (detection) method - παθητική μέθοδος (ανίχνευσης) - μέθοδος που βασίζεται σε κάποιο "φυσικό" μηχανισμό προσέγγισης του ανιχνευόμενου υλικού στον ανιχνευτή και όχι στην βεβιασμένη συσσώρευσή του
• pathway - οδός - ο δίαυλος μέσω του οποίου γίνεται η διακίνηση κάποιου (ραδιενεργού) υλικού
• pattern - (κατανομή)
• photoeffect - φαινόμενο πλήρους απορρόφησης των γ-κβάντων
• photo-multiplier - φωτοπολλαπλασιαστής - οπτικο-ηλεκτρονική διάταξη για την ανίχνευση ασθενών σημάτων φωτός.
• potential alpha-energy concentration - όρος σχετικός με τη συγκέντρωση θυγατρικών παραγώγων του ραδονίου.
• pressure tube reactor - αντιδραστήρας διαύλων πίεσης.
• pressurised water reactor - αντιδραστήρας πεπιεσμένου ύδατος.
• protons - πρωτόνια - στοιχειώδη σωματίδια με θετικό φορτίο. Προκαλούν άμεσο ϊοντισμό.

Q

• qualitative analysis (of sample) - ποιοτική ανάλυση (δείγματος) - ο προσδιορισμός των ραδιενεργών ισοτόπων.
• quanta (gamma) - κβάντα (γάμμα) - τα στοιχειώδη σωματίδια της γ-ακτινοβολίας.
• quantitative analysis (of sample) - ποσοτική ανάλυση (δείγματος) - ο προσδιορισμός της ενεργότητας των ραδιενεργών ισοτόπων (ολικής, οπότε δεν απαιτείται το ποιοτικό σκέλος, η κατά ισότοπο, οπότε απαιτείται και η ποιοτική ανάλυση).

R

• rad - παλαιότερη μονάδα μέτρησης της δόσης. 1 rad = 0.01 Gy
• radiation - ακτινοβολία
• radiation protection - ακτινοπροστασία
• radioactive deposition - ραδιενεργός εναπόθεση - η μεταφορά ενεργότητας σε μονάδα της επιφάνειας της Γης. Μονάδα SI: Bq m^-2
• radioactive equilibrium - ραδιενεργός ισορροπία - η ισότητα της ενεργότητας δύο ισοτόπων λόγω ισότητας των ρυθμών παραγωγής του δευτέρου (από το πρώτο) και διάσπασής του.
• radioactive material - ραδιενεργό υλικό - συμβατικός ορισμός, ο οποίος σχετίζεται με δεδομένο όριο (τυπικά κάθε υλικό είναι ραδιενεργό).
• radioactive pollution - ραδιενεργός ρύπανση.
• radioactivity - ραδιενέργεια - η ιδιότητα κάποιων πυρήνων να μετατρέπονται σε άλλους "αυθόρμητα"
• radiological - ραδιολογικός, ο σχετιζόμενος με έκθεση σε ϊοντίζουσες ακτινοβολίες
• radionuclide / radioactive isotope - ραδιενεργό νουκλίδιο / ραδιενεγό ισότοπο
• radon - ραδόνιο - ραδιενεργό χημικό στοιχείο, το οποίο συνεισφέρει, μέσω των θυγατρικών παραγώγων του, στο 50% της δόσης που δέχεται ο ο άνθρωπος από τις ϊοντίζουσες ακτινοβολίες φυσικής προέλευσης.
• recycling (of nuclear fuel) - ανακύκλωση (πυρηνικού καυσίμου).
• reference material / source - υλικό / πηγή αναφοράς - με γνωστή σύσταση και ενεργότητα ισοτόπων
• relocation (of population) - μετακίνηση (πληθυσμού) - μέτρο για την μείωση των μακροχρόνιων επιπτώσεων της ραδιενεργού ρύπανσης μετά από πυρηνικό ατύχημα.
• remedial actions - διορθωτικές παρεμβάσεις - μέτρα που στοχεύουν στην μείωση των (ραδιολογικών) επιπτώσεων σε μια περιοχή
• rem - rad equivalent for man - η παλαιότερη μονάδα μέτρησης της ενεργού δόσης. 1 rem = 0.01 Sv
• resolution (energy) - διακριτική ικανότητα (ενέργειας) - η ικανότητα μιας αναλυτικής διάταξης να διακρίνει σωματίδια διαφορετικής ενέργειας. Τυπική μονάδα μέτρησης: keV
• risk - διακινδίνευση - η πιθανότητα ενός συμβάντος με αρνητικές συνέπειες

S

• sample - δείγμα
• scattering - σκέδαση - η μεταβολή της κατεύθυνσης ενός σωματιδίου λόγω αλληλεπίδρασης με την ύλη του σκεδάζοντος μέσου
• scintillation detector - ανιχνευτής σπινθηρισμών
• semi-conductor detector - ανιχνευτής ημιαγωγού
• solid state detector - ανιχνευτής στερεάς κατάστασης
• source (radioactive) - πηγή (ραδιενεργός)
• specific activity - ειδική ραδιενέργεια. Μονάδες SI (ανάλογα με την περίπτωση): Bq kg^-1, Bq m^-3, Bq m^-2 etc.
• spectrometry - φασματομετρία - ο προσδιορισμός του φάσματος (ενεργειών)
• spectrometry detector - φασματομετρικός ανιχνευτής - ανιχνευτής, του οποίου το σήμα είναι ανάλογο με την ενέργεια του ανιχνευομένου σωματιδίου.
• spectrum - φάσμα - η κατανομή των τιμών ενός μεγέθους.
• stable isotope - σταθερό (μη ραδιενεργό) ισότοπο
• surface-barrier detector - ανιχνευτής επιφανειακού φραγμού - είδος ανιχν. στερεάς κατάστασης

T

• target - στόχος - γενική έννοια που ορίζει ένα υλικό ως προς μία πηγή ακτινοβολιών.
• terrestrial radionuclides / radiation - ραδιενεργά νουκλίδια / ακτινοβολίες του φλοιού της Γης.
• thermal neutrons - θερμικά νετρόνια (χαμηλής ενέργειας)
• trophic chain - τροφική αλυσίδα (π.χ. ζωοτροφές - ζώα - άνθρωπος).

U

• unstable isotope - ασταθές (ραδιενεργό) ισότοπο.
• uranium series - (ραδιενεργός) σειρά / οικογένεια του ουρανίου.

V

W

• waste (nuclear) - απόβλητα (πυρηνικά)
• water-pool (nuclear) reactor - (πυρηνικός) αντιδραστήρας τύπου δεξαμενής.
• wet deposition - εναπόθεση υλικών από την ατμόσφαιρα στο έδαφος με τη βροχή.

X

Y

• yield - παραγωγή (σωματιδίων ανά διάσπαση, αλληλεπίδραση κλπ.)

Z